SAI SÓT THƯỜNG GẶP KHI ĐỌC BẢN VẼ NẮP HỐ GA VÀ CÁCH PHÒNG TRÁNH

Trong lĩnh vực sản xuất nói chung và sản xuất nắp hố ga nói riêng, bản vẽ kỹ thuật là “ngôn ngữ chung” giữa kỹ sư thiết kế – nhà sản xuất – chủ đầu tư – đơn vị thi công. Để đọc – hiểu được bản thiết kế này cần phải có kiến thức chuyên môn, thậm chí một số dự án lớn, phức tạp, người đọc cần phải trải qua trường lớp, được đào tạo bài bản thì mới đọc và hiểu được hết bản vẽ.

Thực tế có rất nhiều lỗi sai xảy ra chỉ vì đọc hiểu bản vẽ không đúng, dẫn đến lựa chọn sai tải trọng, sai kích thước, sai loại vật liệu hoặc thi công lệch tiêu chuẩn.

Vì vậy sau đây là những phân tích chi tiết những sai sót thường gặp khi đọc bản vẽ nắp hố ga và cách phòng tránh, dựa trên tiêu chuẩn phổ biến EN 124:2015 và TCVN 10333-2014.

1. Sai sót khi đọc kích thước nắp hố ga

Nhầm lẫn giữa kích thước lọt lòng và kích thước ngoài

• Trong bản vẽ nắp hố ga, có hai loại kích thước quan trọng:

• Kích thước lọt lòng (Clear Opening): là đường kính hoặc chiều rộng phần mở thực tế.
• Kích thước ngoài của khung (Overall Dimension): là kích thước toàn bộ sản phẩm bao gồm khung, viền, gân tăng cứng.

• Lỗi thường gặp: nhiều người nhầm lẫn kích thước lọt lòng với kích thước ngoài, dẫn đến đặt sai khuôn hoặc xây ô chờ lệch kích thước.

Hệ quả:

Thi công xong mới phát hiện nắp không vừa ô chờ. Dẫn đến tình trạng phải tháo dỡ, xây lại gây tốn chi phí và chậm tiến độ.

Cách phòng tránh

Trên bản vẽ phải ghi rõ “Clear opening” và “Overall dimension”.

Người đọc bản vẽ cần ưu tiên kiểm tra kích thước lọt lòng vì đây là tiêu chí chọn nắp theo tiêu chuẩn EN 124.

2. Sai sót khi xác định tải trọng theo tiêu chuẩn

Nhầm lẫn giữa các cấp tải trọng của EN 124:2015

Tiêu chuẩn EN 124:2015 chia nắp hố ga thành 6 cấp tải trọng:

Các lỗi thường gặp:

• Nhìn vào bản vẽ nhưng bỏ qua ký hiệu tải trọng hoặc hiểu sai ký hiệu (ví dụ: tưởng “D400” là đường kính 400mm).
• Không đối chiếu yêu cầu mặt bằng thực tế với cấp tải trọng tiêu chuẩn.
• Chọn cấp tải trọng không phù hợp với vị trí lắp đặt.

Hệ quả

Nắp dễ vỡ, gây nguy hiểm khi chọn tải thấp hơn tải trọng tiêu chuẩn. Không những thế, nếu nắp gãy – vỡ còn gây nguy hiểm đến tính mạng con người nếu không may có tai nạn xảy ra.

Chọn cấp tải quá cao làm chi phí tăng không cần thiết.

Cách phòng tránh

Không được chủ quan mà phải luôn đối chiếu ký hiệu tải trọng trên bản vẽ với EN 124:2015.

Kiểm tra bản đồ phân vùng giao thông hoặc mô tả mặt bằng để chọn đúng khu vực ứng dụng.

3. Sai sót khi đọc ký hiệu vật liệu

Nhầm lẫn giữa gang xám, gang cầu và composite : trên bản vẽ, vật liệu thường được ký hiệu như sau:

• GG20 / FC200: Gang xám
• EN-GJS-500-7 / FCD500: Gang cầu
• FRP/GRP: Composite cốt sợi thủy tinh
• Ductile Iron: Gang cầu theo tiêu chuẩn ASTM

Lỗi thường gặp

Không phân biệt được ký hiệu của gang xám và gang cầu (gang xám giòn hơn, không chịu được tải trọng lớn).

Bỏ qua thông tin “Class” của composite (ví dụ: Class B125, Class C250…).

Hệ quả

• Lắp sai loại hàng khiến nắp không đạt độ bền, dễ nứt gãy.
• Thi công sai khu vực gây mất an toàn giao thông, không chỉ làm tổn thất về chi phí mà còn gây ảnh hưởng đến an toàn về con người.

Cách phòng tránh

• Đối chiếu ký hiệu vật liệu trên bản vẽ với TCVN 10333-2014 (vật liệu gang cầu).
• Với composite, yêu cầu đơn vị thiết kế ghi rõ class tải trọng và tiêu chuẩn thử nghiệm (ISO 178, ISO 179…). 

4. Sai sót khi đọc ký hiệu bu lông, bản lề và cơ cấu khóa

Hiểu sai loại bản lề hoặc cơ cấu khóa

Nắp hố ga có thể được thiết kế: nắp rời, nắp có bản lề, nắp có khóa an toàn, nắp chống trộm dạng 2 chốt / 4 chốt / khóa inox

Lỗi thường gặp

• Chủ quan cá nhân, chỉ nhìn hình mà không đọc ký hiệu bản lề làm chọn sai nắp so với yêu cầu dự án.
• Nhầm giữa khóa inox 304 và 201 (khả năng chống ăn mòn khác nhau).

Cách phòng tránh

• Ghi rõ ký hiệu bản lề: Hinge Type A/B/C…
• Ghi rõ chất liệu khóa: SUS304 / SUS316 / SUS201.
• Khi đọc bản vẽ, kiểm tra cả mặt cắt để thấy cơ chế khóa.

5. Sai sót trong đọc dung sai và ký hiệu kỹ thuật

Bỏ qua dung sai kích thước: dung sai ±2 mm hoặc ±3 mm có thể quyết định sản phẩm lắp vừa hay không.

Lỗi thường gặp

Người đọc vẽ chỉ chú ý kích thước chính mà quên dung sai.

Phân xưởng sản xuất không được chuyển đầy đủ thông tin dẫn đến tình trạng sai số tích lũy.

Cách phòng tránh

• Luôn kiểm tra mục General Notes trên bản vẽ.
• Truyền đạt đầy đủ dung sai cho tổ sản xuất khi ra quy trình công nghệ.
• Sai sót khi đọc cao độ lắp đặt và yêu cầu xây dựng

6. Không chú ý cao độ đáy và siêu cao

Bản vẽ thường có thông tin:

• Cao độ hoàn thiện mặt đường (±0.00)
• Cao độ đặt khung nắp
• Độ dốc thoát nước
• Yêu cầu về lớp bê tông đỡ (mác 200, 250…)

Lỗi thường gặp

• Thi công đặt khung quá cao, khi xe chạy gây ồn, rung, phá nắp.
• Đặt khung quá thấp sẽ làm đọng nước, tạo hố gà.

Cách phòng tránh

• Đọc đúng kích thước từ mốc ±0.00.
• Yêu cầu đội thi công kiểm tra cao độ bằng thước laser trước khi cố định khung.

7. Sai sót khi đọc chú thích, ghi chú đặc biệt trên bản vẽ 

Đây cũng chính là sai lầm phổ biến nhất, bởi đây là những chi tiết khá nhỏ, ít được chú ý

• Các ghi chú thường gặp là:
• “Không thay đổi kích thước khi chưa được phê duyệt.”
• “Sản phẩm phải thử tải tại phòng thí nghiệm đạt chứng nhận EN 124.”
• “Đúc gang cầu theo tiêu chuẩn EN-GJS-500-7.”

Lỗi thường gặp

• Bỏ qua toàn bộ phần ghi chú vì nghĩ không quan trọng.
• Không gửi yêu cầu thử nghiệm cho nhà sản xuất.

Cách phòng tránh

• Đọc bản vẽ theo quy tắc, và đúng thứ tự: “Từ tổng quan → chi tiết → ghi chú”.
• Xác nhận lại với kỹ sư thiết kế trước khi sản xuất hoặc thi công.

Việc đọc bản vẽ nắp hố ga tưởng chừng đơn giản nhưng lại chứa hàng loạt tiêu chí quan trọng liên quan đến kích thước – tải trọng – vật liệu – bề mặt – liên kết – lắp đặt. Chỉ một sai sót nhỏ khi đọc bản vẽ cũng có thể dẫn đến lỗi kỹ thuật, tốn chi phí hoặc mất an toàn giao thông. Vì thế, mỗi cá nhân được phân công phụ trách hãy đọc bản vẽ đúng ngay từ đầu, đảm bảo chất lượng sản phẩm, giảm rủi ro và nâng cao uy tín trong các dự án hạ tầng.