Nắp hố ga là hạng mục quen thuộc trong các tuyến đường, khu dân cư, nhà máy và hệ thống thoát nước đô thị. Tuy nhiên, đi kèm với vai trò quan trọng này là những vấn đề gây “đau đầu” cho chủ đầu tư và đơn vị quản lý: mùi hôi bốc lên từ cống và tình trạng mất trộm nắp hố ga. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những giải pháp ngăn mùi – chống trộm hiệu quả, an toàn, áp dụng cho cả nắp hố ga gang và composite, giúp công trình vận hành bền vững, đảm bảo an toàn giao thông và mỹ quan đô thị.

1. Vì sao cần ngăn mùi và chống trộm cho nắp hố ga?

1.1. Mùi hôi từ hệ thống thoát nước ảnh hưởng đến môi trường sống

Mùi phát sinh từ cống thường đến từ chất thải, nước bẩn sinh hoạt hoặc nước thải công nghiệp.
Thường xuất hiện ở các khu vực như:

• Khu dân cư đông đúc

• Nhà hàng, chợ, trung tâm thương mại

• Nhà máy sản xuất

Tình trạng hay gặp nhất là mùi bốc lên mạnh, gây khó chịu, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống và hình ảnh đô thị.

Theo nhiều khảo sát thực tế về thoát nước đô thị, phần lớn hệ thống cống hiện nay chưa được trang bị lớp tách khí hoặc thiết bị chống mùi chuyên dụng, dẫn đến mùi hôi dễ thoát ra khi lưu lượng nước thấp hoặc thời tiết nắng nóng.

1.2.Tình trạng trộm nắp hố ga gây nguy hiểm cho người dân

Nắp hố ga gang bị đánh cắp để bán phế liệu đã từng gây nhiều tai nạn nghiêm trọng.
Chỉ cần một nắp bị mất, người đi xe máy, người đi bộ, thậm chí trẻ em có thể rơi xuống hố sâu bất cứ lúc nào, rất nguy hiểm.

Theo thống kê của nhiều đô thị lớn, tình trạng mất trộm nắp gang thường tăng trong mùa mưa, khi nắp bị ngập nước và ít được chú ý.
Chính vì vậy, việc ứng dụng công nghệ chống trộm là điều cấp thiết.

2. Giải pháp ngăn mùi cho nắp hố ga gang và composite

2.1. Sử dụng gioăng cao su kín khí

Đây là giải pháp phổ biến và hiệu quả, phù hợp cả nắp gang cầu – gang xám lẫn nắp composite.

Ưu điểm:

• Tạo độ kín tuyệt đối giữa thân và nắp.

• Hạn chế mùi hôi thoát ra 

• Giảm tiếng kêu khi xe chạy qua.

• Dễ thay thế, giá thành thấp.

Gioăng được làm từ cao su EPDM hoặc cao su tự nhiên, chịu được môi trường ẩm, hóa chất nhẹ.

2.2. Thiết kế khóa nước chống thoát khí

Nhiều mẫu nắp hố ga cao cấp tích hợp bẫy nước bên dưới. Khi có mùi từ đường cống thoát lên, lớp nước ngăn cản khí thoát ra ngoài. Đây là nguyên lý tương tự bồn rửa, nhà vệ sinh nhưng được thu nhỏ để phù hợp cấu tạo hố ga.

Áp dụng tốt cho:

• Khu đô thị mới

• Khu dân cư yêu cầu mức độ vệ sinh cao

• Tuyến đường gần khu du lịch, bệnh viện, trường học

2.3. Sử dụng nắp hố ga composite kín khí

Composite bản chất là vật liệu không dẫn mùi – không bị oxy hóa, nên khi thiết kế dạng kín, mùi được hạn chế tối đa.

Một số mẫu có kết cấu liền khối, khi đóng nắp gần như không còn khe hở thoát khí.

Ưu điểm của composite đối với vấn đề mùi:

• Không gỉ sét, có thể giữ độ kín lâu dài

• Không biến dạng khi nhiệt độ thay đổi

• Nhẹ hơn gang, dễ kiểm tra – bảo dưỡng

2.4. Sử dụng phụ kiện thông hơi có lọc than hoạt tính

Đây là giải pháp được ứng dụng tại các trạm xử lý nước thải và một số đô thị lớn.

Thiết bị sẽ:

• Cho phép hệ thống cống thở để giảm áp lực

• Nhưng lọc mùi bằng lớp than hoạt tính trước khi thoát khí ra ngoài

3. Giải pháp chống trộm cho nắp hố ga gang

3.1. Dùng chốt khóa chống nhấc (Locking System)

Đây là giải pháp phổ biến nhất hiện nay.

Các chốt khóa thường có dạng:

• Chốt vít

• Chốt gài

• Khóa lục giác

• Khóa bản lề có thanh giữ

Chỉ khi có dụng cụ chuyên dụng mới mở được.

Ưu điểm:

• Ngăn trộm nhấc nắp dễ dàng

• Không ảnh hưởng đến thoát nước

• Chi phí hợp lý

3.2. Dùng bản lề liền khối chống bung

Các mẫu nắp hố ga gang cầu hiện đại thường thiết kế dạng bản lề.
Nắp được gắn trực tiếp vào khung nên không thể bị nhấc lên theo cách thông thường.

Ngoài ra còn giảm nguy cơ nắp rơi xuống hố khi mở kiểm tra.

3.3. Tăng độ nặng của nắp gang

Một số vị trí không yêu cầu thao tác thường xuyên sẽ dùng nắp có trọng lượng lớn để hạn chế trộm.

Tuy nhiên, phương án này chỉ phù hợp với:

• Đường lớn

• Khu công nghiệp

• Nơi ít cần kiểm tra hệ thống

4. Giải pháp chống trộm cho nắp hố ga composite

4.1. Composite bản chất không có giá trị phế liệu

Một ưu điểm rất lớn của composite là không thể bán "ve chai", nên gần như trộm không lấy.

Đây là lý do các đô thị lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM đang ưu tiên dùng nắp composite tại khu dân cư, khu đô thị mới.

4.2. Tích hợp khóa inox hoặc thép mạ kẽm

Tuy composite ít bị trộm, nhưng vẫn cần khóa để tránh mất an toàn khi có người cố tình phá hoại.

Khóa thường làm bằng inox 304 hoặc thép mạ kẽm để tránh gỉ.

4.3. Thiết kế nắp liền thân & bắt bulong

Nắp có hệ thống bulong liên kết trực tiếp với thân giúp hạn chế tối đa việc tháo rời.

Giải pháp này phù hợp:

• Khu vực trường học

• Công viên

• Chung cư

• Khu vui chơi công cộng​

5. So sánh khả năng ngăn mùi & chống trộm giữa nắp gang và composite